၁၈ ရာစုရဲ့ အထင်ရှားဆုံး Evangelical တရားဟောဆရာကြီး George Whitefield

George Whitefield (၁၇၁၄-၁၇၇၀) ဟာ ၁၈ ရာစုရဲ့ အထင်ရှားဆုံး Evangelical ခရစ်ယာန် တရားဟောဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ အင်္ဂလန်နဲ့ အမေရိကန် ကိုလိုနီတွေမှာ ပထမဆုံး Great Awakening (ဘာသာရေး နိုးကြွမှုကြီး) ကို ဦးဆောင်ခဲ့သူအဖြစ် သမိုင်းမှာ ထင်ရှားပါတယ်။ သူဟာ စိတ်အားထက်သန်မှု၊ ဟောပြောနိုင်စွမ်း၊ နဲ့ လူထုကို ခရစ်တော်ထံ ပို့ဆောင်နိုင်တဲ့ ထူးခြားတဲ့ အရည်အချင်းတွေနဲ့ ဘုရားသခင်ရဲ့ အစေခံတစ်ဦးအဖြစ် အသုံးပြုခံခဲ့ရသူပါ။ သူ့အကြောင်းကို အောက်မှာ အပြည့်အစုံ ဖော်ပြ

ပေးပါမယ်။

---

### အစောပိုင်းဘဝနဲ့ ပညာရေး
- **မွေးဖွားခြင်း**: George Whitefield ကို ၁၇၁၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၇ ရက် (ဒီဇင်ဘာ ၁၆၊ ဂျူလီယန် ပြက္ခဒိန်အရ) မှာ အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ Gloucester မြို့မှာ မွေးဖွားခဲ့ပါတယ်။ သူ့မိဘတွေဟာ အရက်ဆိုင်ပိုင်ရှင် Thomas နဲ့ Elizabeth Whitefield ဖြစ်ပြီး၊ မိသားစုမှာ ကလေး ၇ ဦးရှိခဲ့ပြီး George က အငယ်ဆုံးဖြစ်ပါတယ်။
- **ကလေးဘဝ**: သူ့ဖခင် ကွယ်လွန်ချိန်မှာ George အသက် ၂ နှစ်ပဲ ရှိသေးတာကြောင့် မိသားစုဟာ ငွေရေးကြေးရေး အခက်အခဲတွေ ကြုံခဲ့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူဟာ ငယ်စဉ်ကတည်းက စာဖတ်ခြင်း၊ ပြဇာတ်တွေကို စိတ်ဝင်စားပြီး၊ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်မှု ပြခဲ့ပါတယ်။
- **ပညာရေး**: Whitefield ဟာ Oxford တက္ကသိုလ်မှာ Pembroke College ကို ၁၇၃၂ မှာ တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာ သူဟာ Charles Wesley နဲ့ John Wesley တို့ဦးဆောင်တဲ့ “Holy Club” လို့ခေါ်တဲ့ ဘာသာရေးအုပ်စုနဲ့ ချိတ်ဆက်မိခဲ့ပြီး၊ သူ့ဘဝရဲ့ ဝိညာဉ်ရေးအပြောင်းအလဲကြီးကို ကြုံတွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ၁၇၃၅ မှာ သူဟာ ကယ်တင်ခြင်းကို ကိုယ်တွေ့ခံစားခဲ့ပြီး၊ ဘုရားသခင်အတွက် အလုပ်လုပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။

---

### ဓမ္မအမှုတော်နဲ့ တရားဟောဆရာဘဝ
- **ဓမ္မဆရာအဖြစ် စတင်ခြင်း**: Whitefield ဟာ ၁၇၃၆ မှာ အင်္ဂလိကန်ဘုရားကျောင်းမှာ ဓမ္မဆရာ (deacon) အဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရပြီး၊ ပထမဆုံး တရားဒေသနာကို Gloucester မှာ ဟောခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ စိတ်အားထက်သန်တဲ့ ဟောပြောပုံကြောင့် လူတွေကို အံ့ဩစေခဲ့ပါတယ်။
- **အမေရိကသို့ ခရီးစဉ်**: ၁၇၃၈ မှာ သူဟာ အမေရိကန် ကိုလိုနီဖြစ်တဲ့ ဂျော်ဂျီယာကို ပထမဆုံးအကြိမ် သွားရောက်ခဲ့ပြီး၊ အဲဒီမှာ မိဘမဲ့ကလေးတွေအတွက် Bethesda မိဘမဲ့ဂေဟာကို တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီဂေဟာဟာ သူ့ဘဝတစ်လျှောက် အာရုံစိုက်ခဲ့တဲ့ လူမှုကူညီရေး အလုပ်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
- **လယ်ကွင်းတရားဟောခြင်း**: အင်္ဂလန်ပြန်ရောက်ချိန်မှာ ဘုရားကျောင်းတွေက သူ့ရဲ့ စိတ်အားထက်သန်တဲ့ ဟောပြောပုံကို ကန့်ကွက်ပြီး တံခါးပိတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် Whitefield ဟာ ၁၇၃၉ မှာ လယ်ကွင်းထဲမှာ တရားဟောတဲ့ နည်းလမ်းကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းက လူထောင်ချီ၊ တခါတလေ သောင်းချီတဲ့ ပရိသတ်ကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ဘာသာရေးကို သာမန်လူထုထဲ ယူဆောင်လာခဲ့ပါတယ်။

---

### Great Awakening မှာ ပါဝင်မှု
- **အမေရိကမှာ လှုပ်ရှားခြင်း**: Whitefield ဟာ ၁၇၃၉-၁၇၄၁ မှာ အမေရိကန် ကိုလိုနီတွေကို ဒုတိယအကြိမ် သွားရောက်ခဲ့ပြီး၊ နယူးအင်္ဂလန်၊ ဖီလာဒဲလ်ဖီးယား၊ နဲ့ တောင်ပိုင်းကိုလိုနီတွေမှာ တရားဟောခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ တစ်ရက်ကို အနည်းဆုံး တရားဒေသနာ ၂ ကြိမ်၊ တစ်ပတ်ကို နာရီ ၄၀ ကျော် ဟောပြောခဲ့တယ်လို့ မှတ်တမ်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
- **အကျိုးသက်ရောက်မှု**: သူဟာ လူပေါင်း ၁၀ သန်းလောက်ကို တရားဟောခဲ့ပြီး၊ လူထောင်ပေါင်းများစွာဟာ သူ့ရဲ့ ဒေသနာတွေကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို လက်ခံခဲ့ကြပါတယ်။ သူဟာ Jonathan Edwards လို တရားဟောဆရာတွေနဲ့ ပူးပေါင်းလှုပ်ရှားခဲ့ပြီး၊ Great Awakening ရဲ့ အဓိက အင်အားတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
- **ဟောပြောပုံ ထူးခြားချက်**: Whitefield ရဲ့ အသံဟာ အားကောင်းပြီး ရှင်းလင်းတဲ့အပြင်၊ သူ့ရဲ့ စကားလုံးတွေဟာ ခံစားချက်ပြင်းပြပြီး ပရိသတ်ရဲ့ နှလုံးသားကို ထိခဲ့ပါတယ်။ သူ့ကို တခါတလေ ပြဇာတ်သရုပ်ဆောင်လို ခံစားရတယ်လို့ ဝေဖန်သူတွေရှိခဲ့ပေမယ့်၊ ဒီအချက်ကပဲ သူ့ကို လူထုနဲ့ ပိုနီးကပ်စေခဲ့ပါတယ်။ နာမည်ကြီး အမေရိကန် ပြဇာတ်သရုပ်ဆောင် David Garrick က “Whitefield ရဲ့ အသံက ငါ့ကို မျက်ရည်ကျအောင် လုပ်နိုင်တယ်” လို့ ချီးကျူးခဲ့ဖူးပါတယ်။

---

### ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်နဲ့ အငြင်းပွားမှုများ
- **Calvinism**: Whitefield ဟာ Calvinist ယုံကြည်ချက်ကို လက်ခံသူဖြစ်ပြီး၊ ဘုရားသခင်ရဲ့ ကျေးဇူးတော်နဲ့ ရွေးချယ်ခြင်း (predestination) ကို အလေးထားခဲ့ပါတယ်။ ဒါက John Wesley ရဲ့ Arminianism (လူသားရဲ့ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်နိုင်မှု) နဲ့ ဆန့်ကျင်ဖက်ဖြစ်ခဲ့လို့၊ နောက်ပိုင်းမှာ သူတို့နှစ်ဦး ဘာသာရေးအရ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
- **ကျွန်စနစ် အငြင်းပွားမှု**: Whitefield ဟာ ဂျော်ဂျီယာမှာ ကျွန်စနစ်ကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး၊ သူ့ရဲ့ မိဘမဲ့ဂေဟာကို ထောက်ပံ့ဖို့ ကျွန်တွေကို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ သူ့ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းကို အနည်းငယ် ထိခိုက်စေခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်း သမိုင်းပညာရှင်တွေက ဒီအချက်ကို ဝေဖန်ခဲ့ကြပါတယ်။

---

### နောက်ဆုံးနှစ်များနဲ့ သေဆုံးခြင်း
- **ဘဝတစ်လျှောက် ခရီးစဉ်**: Whitefield ဟာ အင်္ဂလန်နဲ့ အမေရိကကြား ပင်လယ်ကူး ခရီးစဉ် ၇ ကြိမ် သွားလာခဲ့ပြီး၊ သူ့ဘဝမှာ တရားဒေသနာ အကြိမ် ၁၈,၀၀၀ လောက် ဟောပြောခဲ့တယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။ ဒါဟာ သူ့ရဲ့ ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းမှာ ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါနဲ့ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုတွေ ခံစားခဲ့ရပါတယ်။
- **သေဆုံးခြင်း**: ၁၇၇၀ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၂၉-၃၀ ညမှာ အမေရိကန်၊ မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်၊ Newburyport မှာ တရားဟောရင်း နောက်ဆုံးအကြိမ် ဟောပြီးနောက် ကွယ်လွန်ခဲ့ပါတယ်။ သူ့အသက်ဟာ ၅၅ နှစ်သာရှိသေးပေမယ့်၊ သူ့ရဲ့ အလုပ်က ခရစ်ယာန်ဘာသာမှာ ကြီးမားတဲ့ အမွေတစ်ခု ချန်ထားခဲ့ပါတယ်။ သူ့ကို Old South Presbyterian Church အောက်မှာ မြှုပ်နှံခဲ့ပါတယ်။

---

### Whitefield ရဲ့ အမွေအနှစ်
- **ဘာသာရေး နိုးကြွမှု**: Whitefield ရဲ့ တရားဟောမှုတွေက အင်္ဂလန်နဲ့ အမေရိကမှာ Evangelical ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ပြန်လည်အားဖြည့်ပေးခဲ့ပြီး၊ Methodist နဲ့ အခြား Protestant လှုပ်ရှားမှုတွေ ပေါ်ပေါက်လာဖို့ အခြေခံခဲ့ပါတယ်။
- **လူမှုရေး သက်ရောက်မှု**: သူဟာ ဘာသာရေးကို သာမန်လူထုထဲ ယူဆောင်လာခဲ့ပြီး၊ လူတန်းစားမခွဲခြားဘဲ ဟောပြောခဲ့တာက အမေရိကန်ရဲ့ ဒီမိုကရေစီစိတ်ဓာတ်ကို သွယ်ဝိုက်အားဖြင့် အားပေးခဲ့တယ်လို့ သမိုင်းပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
- **ဝေဖန်မှုနဲ့ ချီးကျူးမှု**: တချို့က သူ့ကို အလွန်အမင်း စိတ်ခံစားမှုပြတယ်လို့ ဝေဖန်ခဲ့ပေမယ့်၊ Benjamin Franklin လို ထင်ရှားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကတော့ သူ့ရဲ့ ဟောပြောနိုင်စွမ်းကို အံ့ဩခဲ့ကြပြီး၊ Franklin ကိုယ်တိုင်က Whitefield နဲ့ သူငယ်ချင်းဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

---

### အနှစ်ချုပ်
George Whitefield ဟာ ၁၈ ရာစုရဲ့ ဘာသာရေး နိုးကြွမှုကြီးကို ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး တရားဟောဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ သူ့ရဲ့ စိတ်အားထက်သန်မှု၊ လယ်ကွင်းတရားဟောခြင်း၊ နဲ့ လူထုကို ချဉ်းကပ်နိုင်တဲ့ အရည်အချင်းတွေကြောင့် ဘုရားသခင်ရဲ့ ကရုဏာတော်ကို လူသန်းပေါင်းများစွာထံ ပို့ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ ဘဝတစ်လျှောက် မမောမပန်း အမှုတော်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာရဲ့ သမိုင်းမှာ မမေ့နိုင်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။